Więzadło poboczne piszczelowe (MCL) - anatomia i diagnostyka.
W biernej stabilizacji główną rolę pełnią więzadła. W stawie kolanowym głównymi stabilizatorami są dwa więzadła poboczne – poboczne piszczelowe (MCL), poboczne strzałowe (LCL) i dwa więzadła krzyżowe (ACL I PCL). W tym artykule omówię anatomię i diagnostykę uszkodzeń więzadła pobocznego piszczelowego, znajdującego się po stronie przyśrodkowej (wewnętrznej) stawu kolanowego.
MCL jest najczęściej uszkadzanym więzadłem w stawie kolanowym. Uszkadzane jest w wyniku ruchu koślawiącego (kolano „ucieka” do środka).
Uraz koślawiący w wyniku którego może dojść do zerwania więzadła pobocznego piszczelowego.
Więzadło poboczne piszczelowe jest tylko jednym z kilku tzw. stabilizatorów przyśrodkowych stawu kolanowego. Pozostałymi strukturami są jeszcze m.in.: więzadło tylne skośne kolana, więzadło poboczne przyśrodkowe rzepki, powieź głęboka goleni, ale także ścięgno m. półbłoniastego i tzw. ścięgna gęsiej stopki (ścięgno m. półścięgnistego, smukłego i krawieckiego).
Struktury przyśrodkowej (wewnętrznej) części stawu kolanowego.
sMCL - więzadło poboczne część powierzchowna, POL - więzadło tylne skośne, MPFL - więzadło rzepkowo - udowe przyśrodkowe, MGT - głowa przyśrodkowa m. brzuchatego łydki, AMT - ścięgno m. przywodziciela długiego, SM - m. półbłoniasty, VMO - głowa przyśrodkowa m. czworogłowego.
Źródło obrazka - link na dole strony.
Przekrój poprzeczny stawu kolanowego na poziomie szpary stawu — preparat anatomiczny.
Źródło - VisibleHuman Project
Więzadło poboczne piszczelowe przedstawiane jest na schematach jako bardzo prosta struktura włóknista, łącząca kość udowa z piszczelową. W rzeczywistości budowa tego więzadła jest bardzo złożona.
Ma ono część powierzchowną, zwaną również więzadłem pobocznym piszczelowym właściwym i część głęboką.
Część powierzchowna łączy kość udową i piszczelową. Przyczep udowy znajduje się około 5cm powyżej szpary stawu (przyczep bliższy / proksymalny). W części dalszej więzadło ma dwa punkty przyczepu do kości piszczelowej.
Włókna przyczepiające się bliżej zapobiegają nadmiernemu koślawieniu niezależnie od kąta zgięcia stawu (0 - 90st). Włókna przyczepiające się bardziej dystalnie zapobiegają nadmiernej rotacji zewnętrznej przy kącie zgięcia 30 st i rotacji zewnętrznej (0 - 90st zgięcia).
Część głęboka, krótsza, bo o długości około 5cm, jest de facto zgrubieniem torebki stawowej i składa się z części łąkotkowo – udowej i łąkotkowo – piszczelowej.
Część łąkotkowo - udowa przeciwdziała nadmiernemu koślawieniu przy kącie zgięcia 60st i nadmiernej rotacji wewnętrznej (0-90st). Natomiast część łąkotkowo – piszczelowa pełni funkcję stabilizującą w ruchu koślawiącym (0-90st) i blokuje nadmierną rotację wewnętrzną (0-30st).
Część powierzchowna WPP wytrzymuje obciążenie rzędu 557 N (obciążenie około 56 kg), część głęboka około 100 N.
Jak widać wyżej anatomia i funkcja więzadła pobocznego piszczelowego jest złożona, co przekłada się na obraz uszkodzeń.
RTG
W badaniach radiologicznych (tzw. prześwietleniach), które oceniają przede wszystkim struktury kostne widoczny jest zazwyczaj tylko obrzęk okolicy zerwanego więzadła (opisywany również jako poszerzenie cienia tkanek miękkich).
Pojawiają się jednak czasem elementy wskazujące na zerwanie – tzw. złamania awulsyjne, które najczęściej występują w przyczepie udowym części powierzchownej i głębokiej więzadła. Uwidocznienie oderwanej blaszki kostnej w okolicy typowego miejsca przyczepu więzadła jest wskazaniem do dalszej diagnostyki – USG / RM.
RTG stawów kolanowych - czerwona strzałka wskazuje na zwapnienia w okolicy przyczepu więzadła pobocznego piszczelowego, co wskazuje na jego awulsyjne zerwanie, * - obrzęk tkanek.
W przypadku tzw. zastarzałych uszkodzeń (przebytych dawno) dodatkową weryfikację można uzyskać w badaniu TELOS. W trackie badania stresowego możemy obiektywnie ocenić wydolność tych struktur, zazwyczaj porównując do zdrowej strony.
Badanie z użyciem aparatu TELOS - na zdjęciu po stronie lewej poszerzenie szpary stawowej w wyniku ucisku aparatu od strony bocznej, co wskazuje na niewydolność więzadła pobocznego piszczelowego (MCL).
Badanie USG i RM
Badanie USG i RM pozwalają ocenić bardzo precyzyjnie strukturę i miejsce uszkodzenia więzadła. W przypadku zerwania całkowitego oceniane jest również położenie kikutów – czasem dochodzi do ich znacznego przemieszczenia.
Obraz USG prawidłowego więzadła pobocznego piszczelowego (czerwona strzałka). * - łąkotka.
W badaniu USG dodatkowo możemy ocenić również wydolność więzadła oraz jego unaczynienie, co ma znaczenie w trakcie kontrolowania przebudowy pourazowej.
Obraz USG zerwanego więzadła pobocznego piszczelowego (a), obraz (b) - unaczynienie w miejscu zerwania.
* - miejsce zerwania, czerwona strzałka - więzadło poboczne piszczelowe, żółte strzałki - zerwana część głęboka więzadła, # - łąkotka.
W przypadku badania USG warto jednak pamiętać, że jest pewien istotny warunek: gdy jest podejrzenie uszkodzenia również innych struktur – zwłaszcza łąkotek i więzadeł krzyżowych, badaniem z wyboru jest badanie RM. Można więcej na ten temat przeczytać w tym artykule.
Obraz z rezonansu magnetycznego (RM) - zdrowe więzadło pobocze piszczelowe (MCL).
czerwone strzałki - część powierzchowna, żółte strzałki - część głęboka.
Obraz RM MCL - przekroje poprzeczne (czerwona strzałka)
Obraz rezonansu magnetycznego zerwania więzadła pobocznego piszczelowego.
czerwona strzałka wskazuje poziom zerwania z towarzyszącym znacznym obrzękiem i pogrubieniem więzadła. W wyniku zerwania więzadło ma nieco falisty przebieg.
